آخرین مطالب
امکانات وب
تاريخچه توليد سيمان
شايد قرن‌ها پيش در يك اطراقگاه گروهي، انسان‌هاي عصر حجر، روي تخته سنگي آهكي، آتشي برپا كرده و از گرماي آن غرق تفكرات خويش بودند كه ناگهان رگبار باران رشته آن تفكرات را قطع و آنها را وادار به فرار به زير سايباني مي‌كند.
در اثر آب باران آتش خاموش شده و سنگ داغ در اثر بارش باران خيس شده و بلافاصله متلاشي و تبديل به پودري سفيد مي‌شود. پس از روزها يا هفته‌ها كه افراد گروه به اطراقگاه خود باز مي‌گردند ملاحظه مي‌كنند كه سنگي نوظهور متولد شده است. احتمالاً كشف ملات آهكي به همين سادگي صورت گرفته است و مطالعات تاريخي و باستاني بيانگر اين مطلب است كه ريشه و سابقه توليد سيمان (سيمان طبيعي) از نظر تاريخي با توليد آهك همزمان مي‌باشد.
فنيقي‌ها در حدود 1000 ق.م، يوناني‌ها 200 ق.م. و رومي‌ها 100 ق.م. قادر به تهيه مصالحي بودند كه با آب سخت مي‌شده است. بناهاي تاريخي بسيار قديمي همچون اهرام ثلاثه مصر مؤيد اين نكته هستند كه بشر از ازمنة قديم برخي ملات‌ها را به خوبي مي‌شناخته است. مصري‌ها از ملات سنگ گچ ناخالص پخته شده در حالي استفاده مي‌كرده‌اند كه سنگ آهك فراواني در زير پا داشتند. استفاده سنگ آهك تكليس شده (ملات آهكي) در دوران تمدن يونان و روم رواج داشته و آن را يا به صورت خالص و يا به صورت مخلوطي از شيره آهك با شن و ماسه و سنگ شكسته و يا خاكستر آتشفشان استفاده مي‌كرده‌اند.
مطالعات تاريخي نشان مي‌دهد كه ايرانيان نيز قادر به تهيه ملات‌هاي آبي بوده‌اند كه توانايي تحمل فشار و حفظ انسجام خود را در مجاورت آب نيز حفظ مي‌كرده است. آثار باقيمانده‌اي مانند سدها و پل‌هاي عظيم در نقاط مختلف ايران همچون «سد ايزدخواست» كه اولين سد قوسي جهان است، «سد كرخه» و «سد شادروان» مسلم مي‌سازد كه ايراني‌ها از خيلي قديم خواص هيدروليك آهك را مي‌شناخته‌اند.
پختن آهك را رومي‌ها از يوناني‌ها و يوناني‌ها از ايرانيان فرا گرفتند. زيرا قديمي‌ترين ملات آهكي در ايران پيدا شده است. آشوري‌ها و بابلي‌ها بناهاي خود را با گل و سنگ گچ و آجر و ملات گل يا قير مي‌ساخته‌اند.
چيني‌ها هم پختن سنگ آهك را مي‌دانستند و در ساختن برج‌هاي ديوار چين كه حدود 2000 سال پيش ساخته شده است، از ملات آهكي استفاده كرده‌اند اما ملات‌هاي ايران خيلي قديمي‌تر از آن زمان‌ها است.
اقوام ساكن در شمال خليج فارس از نوعي ساروج استفاده كرده‌اند كه داراي خواص هيدروليكي جالب و مقاومت بالايي بوده است. معروف‌ترين اين ساروج‌ها ساروج خمير است كه در بندر خمير تهيه مي‌گرديد. هنوز تاسيسات بندري ساخته شده با اين نوع ملات در نقاطي از بندر لنگه و بندر بوشهر پابرجا هستند.
تاريخ علم سيمان:
قرون 18 و 19 زمان كشف بسياري از پديده‌ها بود و توجه زيادي به پديده‌هاي علمي و طبيعي توسط دانشمندان و محققين مي‌شد. يكي از پديده‌هايي كه مورد توجه زيادي بود گيرش و سخت شدن ملات‌ها بود. از جمله اين مواد، خواص هيدورليكي ملات‌ها بود كه در سال 1756 توسط «جان اسميتون» انگليسي كشف گرديد.
نامبرده به خواص مهم تركيبات موجود در خاك رس، گيرش هيدروليك و خاصيت سخت شدن اين تركيبات پي برد. اين اكتشاف در پي تحقيقات او براي ربودن جايزه مسابقه‌اي بود كه تحت عنوان بهترين ملات جهت تجديد بناي «فانوس دريايي ادي استون» مطرح شده بود و اسميتون طي تحقيقات خود متوجه شد كه بهترين ملات از پختن نوعي سنگ آهك به دست مي‌آيد كه در آن مخلوط سنگ، مقداري خاك رس نيز وجود داشته باشد. دنبال كردن اين كشف توسط آقايان هيگينز و پاركر سرنخ اكتشافات بعدي بود تا اينكه اولين اقدام بشر در زمينه تهيه مخلوط مصنوعي از سنگ آهك و خاك رس براي تهيه سيمان آبي به نام آقاي ويكت فرانسوي ثبت شد. اما نهايتاً افتخار نهايي نصيب آجرچين انگليسي به نام جوزف اسپيدين شد. او موفق شد از پختن مخلوطي از سنگ آهك و خاك رس (به نسبت متفاوت و به صورت دوغاب) در درجه حرارت بالا به نوعي آهك آبي فوق‌العاده جالب دست يابد كه نام آن را سيمان پرتلند گذاشت و در 21 اكتبر 1824 سيمان ساخته شده خود را به ثبت رسانده و لوح تقدير از جرج چهارم دريافت دارد.
علت اين نامگذاري هوشيارانه شباهت خيلي زياد رنگ آن با نوعي سنگ آهك موجود در جزيره پرتلند انگليس است. سيمان ساخته شده او واقعاً بهتر و عالي‌تر از تمام سيمان‌هاي قبلي بوده و داراي مقاومت بيشتري بود. به همين علت از آن در ساخت پارلمان جديد انگلستان كه از سال 1840 تا 1852 طول كشيد، استفاده گرديد. بدين ترتيب بشر وارد عصر توليد صنعتي سيمان شد و براي اولين بار در تاريخ صنعتي، نخستين مؤسسه استاندارد توليد توسط توليدكنندگان سيمان در كشور آلمان به وجود آمد؛ لذا سيمان اولين محصول صنعتي است كه داراي استاندارد توليد شده است.
توليد صنعتي سيمان پرتلند از اوايل قرن 19 با كوره‌هاي داراي 5تن ظرفيت در هفته كه كاملاً شبيه به كوره‌هاي آهك‌پزي بوده شروع و به مرور هماهنگ با افزايش تقاضا براي اين كالاي معجزه‌گر ابداعاتي در ساختمان كوره‌ها و نحوة توليد صورت گرفت. بالاخره با ابداع كوره‌هاي دوار، قدم عظيمي در جهت پاسخگويي به بازار مصرف برداشته شد. ثمره 80 سال كار و استفاده از تكنولوژي دوار سيمان منتهي به ساخت كوره‌هايي با ظرفيت 100.000 تن كلينكر در روز شده است. اكنون هزاران كوره در كليه نقاط دنيا هر جا كه معادن سنگ آهك و خاك‌رس وجود داشته باشد، مشغول به توليد سيمان است.
تاريخ توليد سيمان در ايران:
اينكه از چه تاريخي مصرف سيمان در ايران باب شده است چندان مشخص نيست ولي آنچه كه مسلم است ورود سيمان به ايران توسط بيگانگان بوده است كه از آن براي ساختن بناهايي نظير كليساها و سفارتخانه‌ها و تاسيسات بندري استفاده شده است.
با شروع قرن 14 هجري شمسي سرعت گسترش كارهاي زيربنايي، همزمان با تحولات صنعتي جهاني آنچنان گسترده است كه كيفيت و كميت محصولات سنتي ساختماني جواب‌گوي نيازها نبوده است و خصوصاً با شروع احداث راه‌آهن سراسري ضرورت استفاده از سيمان جهت ساختمان پل‌ها و تونل‌ها و ايستگاه‌ها كاملاً محسوس‌تر گشت.
از آنجايي كه سيمان كالايي ارزان قيمت و سنگين وزن است و مصرف آن وقتي مقرون به صرفه است كه محل توليد و مصرف، حتي‌الامكان نزديك به يكديگر باشند، لذا پس از مدتي كه سيمان وارد مي‌شد تصميم بر اين شد كه با توجه به وفور مواد اوليه سيمان در ايران، از محل عوايد حاصل از قند و شكر اقدام به تاسيس يك كارخانه 100تني (روزانه) سيمان بشود. در سال 1310 اين تصميم شروع به عمل شده و مطالعات اوليه زمين‌شناسي منجر به انتخاب محلي واقع در 7 كيلومتري جنوب تهران آن زمان و در كنار كوه بي‌بي‌شهربانو گرديد. كار احداث اين واحد با سرمايه 8 ميليون ريالي در بهمن‌ماه 1312 به پايان رسيده و بلافاصله بهره‌برداري از آن آغاز گرديد. (تقريباً 50 سال پس از ژاپن، 60 سال پس از آمريكا، 70 سال پس از آلمان و 100 سال بعد از انگليس).
با گذشت زمان و فزوني تقاضا براي اين محصول، نياز به كارخانه‌هاي ديگر معلوم و آشكار شد. لذا در تاريخ 1314 كارخانه ديگري با ظرفيت روزانه 200 تن خريداري و در سال 1315 در جوار كارخانه قبلي عمليات ساختماني آن شروع و در سال 1316 بهره‌برداري از واحد دوم آغاز شد. شايد لزومي به گفتن ندارد كه ركن اصلي هر بنايي سيمان و خواص معجزه‌آساي آن مي‌باشد و هيچ سازه و بنايي بدون وجود سيمان قابل تصور هم نيست.
سيمان خاكستري:
سيمان‌ها مواد چسبنده‌اي هستند كه قابليت چسباندن ذرات را به يكديگر و به وجود آوردن جسم يكپارچه از ذرات متشكله را دارند. اين تعريف از سيمان داراي آنچنان جامعيتي است كه مي‌تواند شامل انواع چسب‌ها از جمله چسب‌هاي مايع كه در چسبانيدن قطعات سنگ يا فلزات به يكديگر به كار مي‌روند، نيز بشود. لذا مقصود ما از سيمان در اينجا آن نوعي است كه داراي ريشه آهكي باشد.
سيمان گردي است نرم، جاذب آب و چسباننده خرده‌سنگ‌ها كه اساساً مركب از تركيبات پخته شده و گداخته شده اكسيد كلسيم با اكسيد سيليس، اكسيد آلومينيوم و اكسيد آهن است. ملات اين گرد قادر است به مرور در مجاورت هوا يا در زير آب سخت شده و در زير آب ضمن داشتن ثبات حجم، مقاومت خود را نيز حفظ نمايد و در فاصله 28 روز در زير آب ماندن داراي حداقل مقاومت 250 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع گردد.
به طور كلي مواد اوليه‌اي كه براي تهيه سيمان به كار مي‌رود از منابع طبيعي (معدني) تهيه مي‌گردد. براي تامين اين تركيبات در درجه اول از سنگ آهك با درصد بالا و در درجه دوم از خاك رس كه داراي مقدار كمي آهك ولي مقادير قابل ملاحظه‌اي اكسيدهاي سيليس و آلومينيوم و آهن مي‌باشد، استفاده مي‌گردد. براي تنظيم دقيق‌تر مواد اوليه از مواد اصلاح كننده مثل آهن و سنگ سيليس و غيره نيز استفاده مي‌گردد.
سيمان سفيد:
سيمان سفيد در سال 1887 ميلادي براي اولين بار توسط كمپاني لافارژ فرانسوي تهيه و به بازار عرضه گرديد سپس به علت استقبالي كه از آن به عمل آمد و تقاضا براي آن روز به روز افزايش يافت، كشورهاي ديگر در صدد ساخت آن برآمدند كه از جمله مي‌توان به آمريكا در سال 1907، آلمان 1908، ژاپن 1920 و انگلستان 1929 اشاره كرد.
تهيه سيمان سفيد احتياج به تكنولوژي پيچيده‌تري نسبت به خاكستري دارد و كشورهاي غير صنعتي به ندرت توانسته‌اند آن را توليد كنند. در ايران براي اولين بار در سال 1342 كارخانه سيمان دماوند با تبديل كوره 100 تني سيمان خاكستري شروع به ساخت سيمان سفيد نمود. پس از آن به علت افزايش تقاضا، كوره دوم آن نيز در سال 1350 اقدام به توليد سيمان نمود و در حال حاضر اين كارخانه و كارخانجات سيمان‌هاي سفيد تبريز، ساوه، اروميه سيمان سفيد به بازار عرضه مي‌نمايند كه بخشي از اين توليد به خارج از كشور صادر مي‌شود.
در سيمان سفيد به جاي خاك رس از كائولن استفاده مي‌كنند، زيرا يكي از علل رنگ سيمان خاكستري ناشي از حضور آهن در تركيبات رس است و چون كائولن فاقد (مقدار بسيار اندك) آهن مي‌باشد در نتيجه كلينكر توليدي تقريباً سفيد رنگ است (سبز روشن مغز پسته‌اي) و از طرفي پروسه توليد چنان است كه اجازه اكسيد شدن مجدد را به آهن نمي‌دهد در نتيجه به بالا رفتن ميزان سفيدي كمك مي‌نمايد.
از موادي كه مي‌توانند سفيدي سيمان را خراب كرده و جذابيت بازار آن را كاهش دهند مي‌توان از تيتانيوم و منگنز نام برد. نهايتاً به علت نوع پروسس و نرمي بسيار بالاتر سيمان سفيد، بتن حاصل از سيمان سفيد، مقاومت‌هاي بسيار بالاتري نسبت به سيمان خاكستري دارد كه خود مزيتي بزرگ به حساب مي‌آيد.
تولید و صادرات...
برچسب : نویسنده : داودی tolidvasaderat بازدید : 41
نگاهی به تاريخچه توليد لبنيات در جهان
داستان شير
نگاهی به تاريخچه توليد لبنيات در جهان
كشاورزاني كه قريب به ۶ هزار سال قبل در انگلستان زندگي مي كردند نيز همانند انسان هاي امروزي از گاو و گوسفند و ساير چرا كنندگان به خاطر ارزش اقتصادي آنها نگهداري مي كردند. تجزيه و تحليل شيميايي صورت گرفته بر روي بقاياي ظروف سفالي يافت شده در ۱۴ منطقه قديمي در انگلستان اين نظريه ديرين شناختي كه كشاورزان اوليه از گاو و گوسفندان نه تنها به خاطر گوشت شان بلكه همچنين به خاطر محصولات لبني آنها نگهداري مي كردند را تقويت مي كند.
در جديدترين تحقيقات صورت گرفته به سرپرستي متخصص شيمي ريچارد ايورشد (R.Evershed) از دانشگاه بريستول انگلستان از تكنيك طيف سنجي جرمي كه اخيراً ابداع شده بود براي تشخيص چربي هاي شير باقيمانده در ظروف سفالي قديمي استفاده شد. لازم به ذكر است كه قدمت اين ظروف سفالي به ۱۵۰۰ تا ۶ هزار سال قبل باز مي گردد.
سباستين پاين (S.Payne) ديرين شناس و همكار ايورشد در اين تحقيق، از موسسه اينگليش هريتيج (English Heritage) در لندن مي گويد: «اين نخستين بار است كه به شواهد عيني از استفاده شير توسط انسان در زماني كه كشاورزي در انگلستان آغاز شد، برخورد مي كنيم. كشاورزي در انگلستان، قريب به ۶ هزار سال قبل آغاز و روز به روز توسعه يافت.» اينگليش هريتيج، يك آژانس دولتي بوده و تمامي تحقيقات ديرين شناختي صورت گرفته در انگلستان را مورد حمايت خود قرار مي دهد. اين يافته ها كه در شماره ۱۸ فوريه خلاصه مقالات آكادمي ملي علوم آمده است به خوبي نشان مي دهد كه تعداد زيادي از اين ظروف زماني حاوي شير يا محصولات لبني ديگر بوده اند. به گفته پاين: «با توجه به بررسي هاي صورت گرفته نمي توان اظهار داشت كه انسان هاي ماقبل تاريخ واقعاً شير مي خورده اند و يا اينكه آن را به محصولاتي چون پنير و كره تبديل مي كرده اند.»
تعدادي از ديرين شناسان معتقدند كه پس از گذشت چندين هزار سال از كشاورزي، شير راه خود را به رژيم غذايي انسان باز كرد و علت اين مسئله را نيز در لاكتوز، قند موجود در شير كه گهگاهي نيز موجب واكنش هاي آلرژيك مي شود، مي دانند. طبق اين نظريه، پاين گمان مي كند كه احتمالاً كشاورزان اوليه انگلستان از شير براي توليد محصولات لبني كم لاكتوز استفاده مي كرده اند، حداقل تا زماني كه تحمل گسترده زيستي به قند كشف شد اين طور بوده است.
ايورشد و هم دانشگاهي هاي او بيش از ۹۵۰ تكه ظرف سفالي يافت شده در ميان بقاياي روستا هاي دوران نوسنگي، برتر و آهن انگلستان را مورد بررسي قرار دادند. نمونه هاي بسيار كوچكي از اين ظروف زيرزميني دفن شده و پس از تجزيه شدن و به صورت پودر درآمدن با استفاده از متدي كه مقادير ايزوتوپ هاي مختلف كربن را شناسايي مي كند مورد بررسي قرار گرفتند. چربي هاي موجود در شير نسبت معيني از ايزوتوپ هاي كربن را نشان مي دهند و اين نسبت از نسبتي كه چربي گوشت نشان مي دهد كاملاً متفاوت است.اندور شرات (A.Sherratt) ديرين شناس از دانشگاه آكسفورد انگلستان مي گويد: «مدت ها بود كه در يافتن روشي براي جست وجوي بررسي مواد غذايي مورد استفاده توسط انسان هاي ماقبل تاريخ بوديم. تكنيك شيميايي استفاده شده توسط ايورشد كار را براي ما راحت كرد و مي شود گفت كه در حال حاضر يك قدم جلوتر از گذشته هستيم.»
تعداد زيادي از تكه هاي ظروف سفالي يافت شده در مناطقي كه توسط تيم تحقيقاتي ايورشد مورد بررسي قرار گرفت _ در واقع ظروف سفالي متعلق به ۳ منطقه بسيار قديمي _ حاوي بقايايي از چربي شير بود. به نظر مي رسد حتي نخستين كشاورزان انگليسي نيز توانسته بودند از انواع مختلفي از فعاليت هاي كشاورزي همچون اهلي كردن حيوانات، كشت محصولات و توليد لبنيات بهره بگيرند.
پيتر بوگاكي (P.Bogucki) از دانشگاه پرينستون معتقد است اطلاعات شيميايي جديد زمينه را براي تحقيقات دانشمندان هموار ساخته و به آنها اين اجازه را مي دهد كه ظروف سفالي بسيار قديمي يافت شده در اروپاي مركزي را در جست وجوي بقاياي چربي شير مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار دهند. سرنخ هايي كه دلالت بر توليد لبنيات در اين مناطق دارد شامل كشف استخوان هاي متعلق به گاو و گوسفند هاي بالغ ماده و صافي هاي سفالي مورد استفاده در توليد پنير است.در حال حاضر ايورشد، پاين و شرات ظروف سفالي يافت شده در ۱۲ منطقه ماقبل تاريخ واقع در جنوب شرقي اروپا، تركيه و خاورميانه را در جست وجوي باقيمانده هاي چربي شير مورد بررسي قرار داده اند. پاين معتقد است كه كشاورزان خاورميانه حداقل از ۷ هزار سال قبل از حيوانات خانگي بهره مي گرفته اند فعاليت هاي مختلف كشاورزي به تدريج در اين ناحيه توسعه يافته و در ادامه به عنوان يك پكيج به اروپا انتشار يافته است.به اعتقاد شرات، اكنون بسيار زود است نتيجه گيري كنيم كه توليد لبنيات و مصرف شير در كجا آغاز و چگونه از آنجا به نواحي ديگر گسترش يافت.داستان شير مبهم و در عين حال بسيار جذاب و جالب توجه است.
تولید و صادرات...
برچسب : نویسنده : داودی tolidvasaderat بازدید : 58
گذرى بر تاريخچه توليد و ارزش فراوان كاغذ |
قرن ها است انديشه بشر بر روى كاغذ نقش بسته است و اسناد و مدارك مربوط به هويت انسانى و مايملك انسان از طريق كاغذ و نوشته هاى بر روى آن است كه دست به دست مى چرخد. اگر ما امروز مى توانيم بسيار از ديروز بدانيم به سبب پديده «كاغذ» است. حتى با وجود پديده ها و رسانه هايى مثل تلويزيون، ماهواره، اينترنت و... هنوز كه هنوز است كاغذ در ارتباطات بشرى حرف اول را مى زند. كاغذ شايد يك ابزار ساده به نظر آيد ولى واقعيت اين است كه صفحه سفيدى است كه همچون لوح سفيد وجود انسانى هر نوشته اى را مى تواند بر خود حك كند و صنعت چاپ با استفاده از كاغذ توانست دست به تكثير انديشه بشرى بزند. در اين گزارش قصد بررسى صنعت چاپ نيست. چرا كه «چاپ» بحثى جداگانه را مى طلبد. كاغذ به عنوان كشف بزرگ بشرى همواره تأثير به سزايى در فرهنگ و اقتصاد جوامع داشته است. كاغذ و پيشينه آن بشر قبل از پيدايش زبان ابتدا با كندن غارها هم گرايش خود به نوشتن و تصوير كردن را نشان داد و هم نياز به خلق زبان. بعد از دوره غارنشينى و با به وجود آمدن زبان، قالب هاى خشتى به اصطلاح نخستين كاغذى بودند كه بشر اقدام به نوشتن بر روى آنها كرد و حتى فرامين شاهان عهد كهن بر روى قالب هاى خشتى نوشته مى شد. پس از قالب هاى خشتى هم چرم حاصل از پوست حيوانات وسيله اى براى نوشتن شد تا اين كه كاغذ به وجود آمد. كاغذ ورقه نازك هموارى است كه معمولاً از الياف گياهى ساخته مى شود و براى نوشتن و چاپ كردن به كار مى رود. البته موارد استعمال ديگرى هم دارد. كلمه كاغذ از زبان سانسكريت وارد زبان فارسى شده است و لفظ اروپايى براى كاغذ از كلمه «پاپيروس» يونانى است. اولين ملتى كه در جهان موفق به اختراع كاغذ شد چينى ها بودند، در سال ۱۰۵ بعد از ميلاد شخصى به نام «تاسى لون» موفق به اختراع كاغذ شد و حدود سال ۶۱۰ م به ژاپن و ۷۵۱ م به سمرقند راه يافت. در اواسط قرن دوم هجرى كاغذ از سمرقند به بلاد اسلامى رسيد. مى گويند: «فضل ابن يحيى برمكى» نخستين كسى بود كه در بغداد كارخانه كاغذسازى داير كرد. در قرن چهار هـ .ق كاغذسازى در بغداد رواج يافت. «ابن النديم» از شش نوع كاغذ كه در آن زمان معروف بود نام مى برد و مى گويد: كتاب را از كاغذ خراسانى مى ساختند، در خراسان مردم براى ساختن كاغذ از پنبه و مواد نباتى استفاده مى كردند. مهمترين كاغذهايى كه توسط مسلمانان ساخته شد .كاغذ «سليمانى»، «طلعى»، «نوحى»، «فرعونى»، «جعفرى»، «طاهرى»، «مامونى»، «منصورى»، «چينى» و «هانى» بود. حدود يك قرن توليد كاغذ به روش دستى بود و در سال ۱۷۹۹ ميلادى و حدود ۱۲۱۴ هـ .ق يك جوان فرانسوى به نام «لونى دوبرت» ماشين كوچكى ساخت كه كاغذ تهيه مى كرد. به موجب نوشته «گوستاولوبن» در كتاب تمدن اسلام و عرب اختراع كاغذ از پنبه و پارچه كهنه از ابتكار مسلمانان است.
|
بخش عمده كاغذ جهان از مغز چوب به دست مى آيد. جسم كاغذ الياف به هم آميخته «سلولز» است.از مشهورترين شهرهاى ايران كه در كاغذسازى شهرت داشته خونا يا خونج است كه در زمان ياقوت به كاغذ كنان معروف بوده است. كاغذ از زمان اختراع آن تا امروز قابل اعتمادترين وسيله انتقال انديشه بشر بوده است و نقش مهمى در جمع آورى و ذخيره اطلاعات و دانش بشر دارد. از اين رو با پيدايش مركب و صنعت چاپ و موادرنگى اين انديشه بشرى با ابزارى نوين درآميخت. در تاريخ آمده است كه انوشيروان شاه ساسانى نامه اى به پادشاهان هند نوشت كه روى برگ درخت نوشته شده بود و مسعودى مورخ مشهور نيز به آن اشاره كرده است و ظاهراً از همان برگ هايى بوده كه ابوريحان بيرونى در كتاب «تحقيق ماللهند» به آن اشاره نموده است. از معروف ترين كاغذهاى سده ۱۲ و ۱۳ هـ.ق كاغذهاى «خان باليغ»، «ختايى»، «سمرقندى»، «عادل شاهى»، «ترمه اى»، «كشميرى» و «فرنگى» بوده است. امروزه كشورهاى سوئيس، آلمان و ژاپن در ساخت كاغذ مقدم بر كشورهاى ديگرند و انواع و اقسام كاغذهاى سفيد و رنگى را توليد مى كنند. تاريخچه كاغذ در ايران آنچه از مدارك و مستندات تاريخى برمى آيد، اين است كه صنعت كاغذسازى از قرن هفتم هجرى به بعد در ايران وجود داشته و گسترش يافته است. اولين كارخانه كاغذ سازى قبل از جنگ دوم جهانى تأسيس شد، اما موفق نبود. حدود پنجاه و چند سال پيش كارخانه دست دومى از خارج وارد شد و در كرج نصب گرديد، اما تبديل به مقواسازى شد. در سال ۱۳۲۶ هجرى شمسى شركتى با سرمايه گذارى چند تن از جمله «حسن على حكمت»، «دكتر صلح دست» و «ژرژ عيسانيان» تأسيس شد كه خوراك آن كاغذهاى باطله ادارات و سازمان ها و منطقه آن ورامين بود، اما بعد از ملى شدن صنعت نفت اين تلاش ناموفق ماند. در سال ۱۳۴۴ اولين كارخانه كاغذسازى در هفت تپه خوزستان ايجاد شد و در ۱۳۴۶ شركت كاغذ پارس تأسيس شد. به هر حال انسان هاى كشورهاى مختلف مخصوصاً آنها كه زمينه هاى تمدن را در خود داشته اند با سرعت به استقبال پديده كاغذ رفته و با تأسيس كارخانه و شهرك هايى براى توليد كاغذ سال ها تلاش مى كنند تا شايد در صنعت توليد كاغذ به خودكفايى برسند، اما با تمام اين تلاش ها تنها معدودى از كشورهاى جهان توان رسيدن به خودكفايى در كاغذ را پيدا كرده اند. كارخانجات كاغذسازى با نيازى كه به خمير كاغذ حاصل از چوب درختان دارد، كشورهاى زيادى را با مشكل كاغذ روبه رو مى كند. ولى آيا واقعاً تنها چوب است كه مى تواند در توليد كاغذ كشور را يارى دهد . كارشناسان مى گويند براى توليد هر تن خمير كاغذ سفيد از چوب، سه تن يا شش متر مكعب چوب جنگلى و يا حدود هفت تن «باگاس» نياز است. توليد كاغذ با «چوب» يا «باگاس» ! يك كارشناس در اين باره مى گويد: در صورت عدم استفاده از ۱/۶ ميليون تن باگاس بايد حدود يك ميليون و ۲۷۰ هزار مترمكعب چوب مصرف شود كه اين مقدار چوب معادل رويش سالانه ۴۵۷ هزار هكتار جنگل است.
|
هزينه تأمين مواد اوليه مورد نياز براى توليد يك تن خميركاغذ از تنه درختان يك ميليون و ۲۰۰ هزار ريال و از باگاس نيشكر فقط ۱۴۰ هزار ريال است. جالب اينكه آزاد كردن باگاس كه زباله نيشكر است براى محيط زيست مضر بوده و تبديل آن به كاغذ نوعى سود دو طرفه محسوب مى شود.
اين در حالى است كه مصرف بى رويه درختان جنگلى بويژه در مناطق شمالى كشور براى تهيه خمير كاغذ، مى تواند اكوسيستم جنگلى اين مناطق كشور را در معرض آسيب جدى و حتى نابودى قرار دهد.
بازيافت كاغذهاى باطله
روزانه فقط در شهر تهران ۴۵۰ تن كاغذ و مقواى ضايعاتى توليد شده توسط مردم دور ريخته مى شود، در حالى كه برخى از كشورهاى همسايه با جمع آورى اين كاغذها مجدداً آن را بازيافت و به خود ما مى فروشند.
در اين ميان نكته اساسى كه بايد در آموزش هاى مدارس و نهادها مورد توجه قرار گيرد، ترغيب مردم به صرفه جويى در كاغذ است؛ صرفه جويى كه بى شك هم به اقتصاد كشور و هم به اقتصاد عمومى و فردى مردم كمك مى كند. عدم صرفه جويى در مصرف كاغذ موجبات تزلزل اقتصادى را فراهم مى كند. جبر دولت براى واردات كاغذ بخش بالايى از بودجه ارزى كشور را صرف وارداتى مى كند كه مى توان به سادگى بودجه آن را كاهش داد. متأسفانه با تمام تبليغات صورت گرفته هنوز كه هنوز است بحث صرفه جويى نتوانسته در فرهنگ زيست محيطى مردم جايگاه خود را پيدا كند.
برخورد مردم با «كاغذ» به عنوان پديده اى دور ريختنى و بلااستفاده شونده است. مردم همين كه در نوشته اى بر روى كاغذ اشتباهى صورت مى دهد، آن كاغذ را فاقد ارزش دانسته و به سطل زباله مى اندازند.
از گذشته هاى دور در فرهنگ كشور ما توجه به نان و جمع آورى ضايعات نان و نان خشك براى گاودارى و خوراك دام وجود داشته است. احترام و ارزشى كه مردم همواره براى ضايعات نان قائل هستند و به هيچ عنوان نان كهنه غيرقابل مصرف را به همراه زباله هاى دورريختنى بيرون نمى ريزند در مورد كاغذ مصداق پيدا نكرده است. اكثر خانواده ها در كنار كيسه زباله شبانه خود، كيسه اى جداگانه را به نان خشك اختصاص مى دهند، گرچه كاغذ از نظر اهميت به پاى نان نمى رسد ولى متأسفانه كاغذ همواره جايگاه مجزايى در تفكيك زباله هاى منازل نيافته و در لابه لاى قوطى هاى كنسرو و پوست هاى ميوه از دست مى رود. نكته مهم اين است كه بايد در كنار سطل هاى آشغال خانواده سطلى تميز در اتاق ها وجود داشته باشد كه تنها و تنها به كاغذ اختصاص پيدا كند.
در صورت عدم توجه به صرفه جويى كاغذ لااقل بايد فرهنگى در بين مردم شكل بگيرد كه در آن فرهنگ، مردم ضمن آشنايى با بحث بازيافت كاغذها، بدانند كاغذ تنها در صورتى كه قابل نوشتن باشد، ارزشمند نيست و مى توان ضايعات آن را نيز دوباره طى مراحل بازيافتى به كاغذ تازه تبديل كرد.
تولید و صادرات...
برچسب : نویسنده : داودی tolidvasaderat بازدید : 45
تاريخچه توليد سيمان
شايد قرن‌ها پيش در يك اطراقگاه گروهي، انسان‌هاي عصر حجر، روي تخته سنگي آهكي، آتشي برپا كرده و از گرماي آن غرق تفكرات خويش بودند كه ناگهان رگبار باران رشته آن تفكرات را قطع و آنها را وادار به فرار به زير سايباني مي‌كند.
در اثر آب باران آتش خاموش شده و سنگ داغ در اثر بارش باران خيس شده و بلافاصله متلاشي و تبديل به پودري سفيد مي‌شود. پس از روزها يا هفته‌ها كه افراد گروه به اطراقگاه خود باز مي‌گردند ملاحظه مي‌كنند كه سنگي نوظهور متولد شده است. احتمالاً كشف ملات آهكي به همين سادگي صورت گرفته است و مطالعات تاريخي و باستاني بيانگر اين مطلب است كه ريشه و سابقه توليد سيمان (سيمان طبيعي) از نظر تاريخي با توليد آهك همزمان مي‌باشد.
فنيقي‌ها در حدود 1000 ق.م، يوناني‌ها 200 ق.م. و رومي‌ها 100 ق.م. قادر به تهيه مصالحي بودند كه با آب سخت مي‌شده است. بناهاي تاريخي بسيار قديمي همچون اهرام ثلاثه مصر مؤيد اين نكته هستند كه بشر از ازمنة قديم برخي ملات‌ها را به خوبي مي‌شناخته است. مصري‌ها از ملات سنگ گچ ناخالص پخته شده در حالي استفاده مي‌كرده‌اند كه سنگ آهك فراواني در زير پا داشتند. استفاده سنگ آهك تكليس شده (ملات آهكي) در دوران تمدن يونان و روم رواج داشته و آن را يا به صورت خالص و يا به صورت مخلوطي از شيره آهك با شن و ماسه و سنگ شكسته و يا خاكستر آتشفشان استفاده مي‌كرده‌اند.
مطالعات تاريخي نشان مي‌دهد كه ايرانيان نيز قادر به تهيه ملات‌هاي آبي بوده‌اند كه توانايي تحمل فشار و حفظ انسجام خود را در مجاورت آب نيز حفظ مي‌كرده است. آثار باقيمانده‌اي مانند سدها و پل‌هاي عظيم در نقاط مختلف ايران همچون «سد ايزدخواست» كه اولين سد قوسي جهان است، «سد كرخه» و «سد شادروان» مسلم مي‌سازد كه ايراني‌ها از خيلي قديم خواص هيدروليك آهك را مي‌شناخته‌اند.
پختن آهك را رومي‌ها از يوناني‌ها و يوناني‌ها از ايرانيان فرا گرفتند. زيرا قديمي‌ترين ملات آهكي در ايران پيدا شده است. آشوري‌ها و بابلي‌ها بناهاي خود را با گل و سنگ گچ و آجر و ملات گل يا قير مي‌ساخته‌اند.
چيني‌ها هم پختن سنگ آهك را مي‌دانستند و در ساختن برج‌هاي ديوار چين كه حدود 2000 سال پيش ساخته شده است، از ملات آهكي استفاده كرده‌اند اما ملات‌هاي ايران خيلي قديمي‌تر از آن زمان‌ها است.
اقوام ساكن در شمال خليج فارس از نوعي ساروج استفاده كرده‌اند كه داراي خواص هيدروليكي جالب و مقاومت بالايي بوده است. معروف‌ترين اين ساروج‌ها ساروج خمير است كه در بندر خمير تهيه مي‌گرديد. هنوز تاسيسات بندري ساخته شده با اين نوع ملات در نقاطي از بندر لنگه و بندر بوشهر پابرجا هستند.
تاريخ علم سيمان:
قرون 18 و 19 زمان كشف بسياري از پديده‌ها بود و توجه زيادي به پديده‌هاي علمي و طبيعي توسط دانشمندان و محققين مي‌شد. يكي از پديده‌هايي كه مورد توجه زيادي بود گيرش و سخت شدن ملات‌ها بود. از جمله اين مواد، خواص هيدورليكي ملات‌ها بود كه در سال 1756 توسط «جان اسميتون» انگليسي كشف گرديد.
نامبرده به خواص مهم تركيبات موجود در خاك رس، گيرش هيدروليك و خاصيت سخت شدن اين تركيبات پي برد. اين اكتشاف در پي تحقيقات او براي ربودن جايزه مسابقه‌اي بود كه تحت عنوان بهترين ملات جهت تجديد بناي «فانوس دريايي ادي استون» مطرح شده بود و اسميتون طي تحقيقات خود متوجه شد كه بهترين ملات از پختن نوعي سنگ آهك به دست مي‌آيد كه در آن مخلوط سنگ، مقداري خاك رس نيز وجود داشته باشد. دنبال كردن اين كشف توسط آقايان هيگينز و پاركر سرنخ اكتشافات بعدي بود تا اينكه اولين اقدام بشر در زمينه تهيه مخلوط مصنوعي از سنگ آهك و خاك رس براي تهيه سيمان آبي به نام آقاي ويكت فرانسوي ثبت شد. اما نهايتاً افتخار نهايي نصيب آجرچين انگليسي به نام جوزف اسپيدين شد. او موفق شد از پختن مخلوطي از سنگ آهك و خاك رس (به نسبت متفاوت و به صورت دوغاب) در درجه حرارت بالا به نوعي آهك آبي فوق‌العاده جالب دست يابد كه نام آن را سيمان پرتلند گذاشت و در 21 اكتبر 1824 سيمان ساخته شده خود را به ثبت رسانده و لوح تقدير از جرج چهارم دريافت دارد.
علت اين نامگذاري هوشيارانه شباهت خيلي زياد رنگ آن با نوعي سنگ آهك موجود در جزيره پرتلند انگليس است. سيمان ساخته شده او واقعاً بهتر و عالي‌تر از تمام سيمان‌هاي قبلي بوده و داراي مقاومت بيشتري بود. به همين علت از آن در ساخت پارلمان جديد انگلستان كه از سال 1840 تا 1852 طول كشيد، استفاده گرديد. بدين ترتيب بشر وارد عصر توليد صنعتي سيمان شد و براي اولين بار در تاريخ صنعتي، نخستين مؤسسه استاندارد توليد توسط توليدكنندگان سيمان در كشور آلمان به وجود آمد؛ لذا سيمان اولين محصول صنعتي است كه داراي استاندارد توليد شده است.
توليد صنعتي سيمان پرتلند از اوايل قرن 19 با كوره‌هاي داراي 5تن ظرفيت در هفته كه كاملاً شبيه به كوره‌هاي آهك‌پزي بوده شروع و به مرور هماهنگ با افزايش تقاضا براي اين كالاي معجزه‌گر ابداعاتي در ساختمان كوره‌ها و نحوة توليد صورت گرفت. بالاخره با ابداع كوره‌هاي دوار، قدم عظيمي در جهت پاسخگويي به بازار مصرف برداشته شد. ثمره 80 سال كار و استفاده از تكنولوژي دوار سيمان منتهي به ساخت كوره‌هايي با ظرفيت 100.000 تن كلينكر در روز شده است. اكنون هزاران كوره در كليه نقاط دنيا هر جا كه معادن سنگ آهك و خاك‌رس وجود داشته باشد، مشغول به توليد سيمان است.
تاريخ توليد سيمان در ايران:
اينكه از چه تاريخي مصرف سيمان در ايران باب شده است چندان مشخص نيست ولي آنچه كه مسلم است ورود سيمان به ايران توسط بيگانگان بوده است كه از آن براي ساختن بناهايي نظير كليساها و سفارتخانه‌ها و تاسيسات بندري استفاده شده است.
با شروع قرن 14 هجري شمسي سرعت گسترش كارهاي زيربنايي، همزمان با تحولات صنعتي جهاني آنچنان گسترده است كه كيفيت و كميت محصولات سنتي ساختماني جواب‌گوي نيازها نبوده است و خصوصاً با شروع احداث راه‌آهن سراسري ضرورت استفاده از سيمان جهت ساختمان پل‌ها و تونل‌ها و ايستگاه‌ها كاملاً محسوس‌تر گشت.
از آنجايي كه سيمان كالايي ارزان قيمت و سنگين وزن است و مصرف آن وقتي مقرون به صرفه است كه محل توليد و مصرف، حتي‌الامكان نزديك به يكديگر باشند، لذا پس از مدتي كه سيمان وارد مي‌شد تصميم بر اين شد كه با توجه به وفور مواد اوليه سيمان در ايران، از محل عوايد حاصل از قند و شكر اقدام به تاسيس يك كارخانه 100تني (روزانه) سيمان بشود. در سال 1310 اين تصميم شروع به عمل شده و مطالعات اوليه زمين‌شناسي منجر به انتخاب محلي واقع در 7 كيلومتري جنوب تهران آن زمان و در كنار كوه بي‌بي‌شهربانو گرديد. كار احداث اين واحد با سرمايه 8 ميليون ريالي در بهمن‌ماه 1312 به پايان رسيده و بلافاصله بهره‌برداري از آن آغاز گرديد. (تقريباً 50 سال پس از ژاپن، 60 سال پس از آمريكا، 70 سال پس از آلمان و 100 سال بعد از انگليس).
با گذشت زمان و فزوني تقاضا براي اين محصول، نياز به كارخانه‌هاي ديگر معلوم و آشكار شد. لذا در تاريخ 1314 كارخانه ديگري با ظرفيت روزانه 200 تن خريداري و در سال 1315 در جوار كارخانه قبلي عمليات ساختماني آن شروع و در سال 1316 بهره‌برداري از واحد دوم آغاز شد. شايد لزومي به گفتن ندارد كه ركن اصلي هر بنايي سيمان و خواص معجزه‌آساي آن مي‌باشد و هيچ سازه و بنايي بدون وجود سيمان قابل تصور هم نيست.
سيمان خاكستري:
سيمان‌ها مواد چسبنده‌اي هستند كه قابليت چسباندن ذرات را به يكديگر و به وجود آوردن جسم يكپارچه از ذرات متشكله را دارند. اين تعريف از سيمان داراي آنچنان جامعيتي است كه مي‌تواند شامل انواع چسب‌ها از جمله چسب‌هاي مايع كه در چسبانيدن قطعات سنگ يا فلزات به يكديگر به كار مي‌روند، نيز بشود. لذا مقصود ما از سيمان در اينجا آن نوعي است كه داراي ريشه آهكي باشد.
سيمان گردي است نرم، جاذب آب و چسباننده خرده‌سنگ‌ها كه اساساً مركب از تركيبات پخته شده و گداخته شده اكسيد كلسيم با اكسيد سيليس، اكسيد آلومينيوم و اكسيد آهن است. ملات اين گرد قادر است به مرور در مجاورت هوا يا در زير آب سخت شده و در زير آب ضمن داشتن ثبات حجم، مقاومت خود را نيز حفظ نمايد و در فاصله 28 روز در زير آب ماندن داراي حداقل مقاومت 250 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع گردد.
به طور كلي مواد اوليه‌اي كه براي تهيه سيمان به كار مي‌رود از منابع طبيعي (معدني) تهيه مي‌گردد. براي تامين اين تركيبات در درجه اول از سنگ آهك با درصد بالا و در درجه دوم از خاك رس كه داراي مقدار كمي آهك ولي مقادير قابل ملاحظه‌اي اكسيدهاي سيليس و آلومينيوم و آهن مي‌باشد، استفاده مي‌گردد. براي تنظيم دقيق‌تر مواد اوليه از مواد اصلاح كننده مثل آهن و سنگ سيليس و غيره نيز استفاده مي‌گردد.
سيمان سفيد:
سيمان سفيد در سال 1887 ميلادي براي اولين بار توسط كمپاني لافارژ فرانسوي تهيه و به بازار عرضه گرديد سپس به علت استقبالي كه از آن به عمل آمد و تقاضا براي آن روز به روز افزايش يافت، كشورهاي ديگر در صدد ساخت آن برآمدند كه از جمله مي‌توان به آمريكا در سال 1907، آلمان 1908، ژاپن 1920 و انگلستان 1929 اشاره كرد.
تهيه سيمان سفيد احتياج به تكنولوژي پيچيده‌تري نسبت به خاكستري دارد و كشورهاي غير صنعتي به ندرت توانسته‌اند آن را توليد كنند. در ايران براي اولين بار در سال 1342 كارخانه سيمان دماوند با تبديل كوره 100 تني سيمان خاكستري شروع به ساخت سيمان سفيد نمود. پس از آن به علت افزايش تقاضا، كوره دوم آن نيز در سال 1350 اقدام به توليد سيمان نمود و در حال حاضر اين كارخانه و كارخانجات سيمان‌هاي سفيد تبريز، ساوه، اروميه سيمان سفيد به بازار عرضه مي‌نمايند كه بخشي از اين توليد به خارج از كشور صادر مي‌شود.
در سيمان سفيد به جاي خاك رس از كائولن استفاده مي‌كنند، زيرا يكي از علل رنگ سيمان خاكستري ناشي از حضور آهن در تركيبات رس است و چون كائولن فاقد (مقدار بسيار اندك) آهن مي‌باشد در نتيجه كلينكر توليدي تقريباً سفيد رنگ است (سبز روشن مغز پسته‌اي) و از طرفي پروسه توليد چنان است كه اجازه اكسيد شدن مجدد را به آهن نمي‌دهد در نتيجه به بالا رفتن ميزان سفيدي كمك مي‌نمايد.
از موادي كه مي‌توانند سفيدي سيمان را خراب كرده و جذابيت بازار آن را كاهش دهند مي‌توان از تيتانيوم و منگنز نام برد. نهايتاً به علت نوع پروسس و نرمي بسيار بالاتر سيمان سفيد، بتن حاصل از سيمان سفيد، مقاومت‌هاي بسيار بالاتري نسبت به سيمان خاكستري دارد كه خود مزيتي بزرگ به حساب مي‌آيد.
تولید و صادرات...
برچسب : نویسنده : داودی tolidvasaderat بازدید : 33
بطور کلی دو انقلاب در ابتدا وانتهاي قرن بيستم در شیوه تولید کالا در جهان رخ داد. انقلاب آغازين هماناظهور توليد انبوه و پايان عصر توليد دستي است، - که عده ای آن را نقطه عطف مهندسی صنایع محسوب می کنند.- و انقلاب پاياني نیز ظهورنگرش ناب در عرصه تولید و خاتمه يافتن عصر توليد انبوه می باشد .
توليدگر دستي از كارگران بسيار ماهر و ابزارهاي ساده اما انعطاف پذير استفاده مي كند تا دقيقاآنچه را بسازد كه مشتري ميخواهد. يعني يك واحد در يك زمان . از
( یکی از دلایل غیر قابل رقابت بودن کالاهای ساخت داخل با کالاهایمشابه خارجی ، قیمت نسبتا بالای آنهاست که دلیل آن عدم استفاده از
زادگاه توليد ناب در شركت تويوتا در جزيره ناگويا در ژاپن است . خانواده تويوتادر صنعت ماشين آلات نساجي فعال بودند و در دهه 1930 به دليل نيازشديد دولت ژاپن شركت مذكور وارد صنعت وسايل نقليه موتوري گرديد . درآن سالها اين شركت بامشكلاتي از قبيل بازار داخلي كوچك ، نيروي كار ثابت ،فقدان سرمايه كافي و رقباي خارجي علاقه مند به بازار ژاپن روبرو بود. درهمین زمان آیجی تویوتا با مهندس شرکت تایچی اوهونو برای الگوبرداری از شیوه تولید صنعت اتومبیل سازیآمریکا به این کشور سفر کرده واز شركت اتومبيل سازي فورد بازديد به عمل آوردند و نهايتا به اين نتيجه رسيدند كه اصول توليد انبوه قابليت پياده سازي در ژاپن را نداردو اين سيستم پر از مودا (در زبان ژاپنی به معنای اتلاف ) است. برهمین اساس آنها شیوه جدیدیدرتولید را ایجاد کردند که بعدها تولید ناب نام گرفت. بطور کلی تولید ناب یک فلسفهتولیدی است که زمان تدارک بین سفارش مشتری و ارسال محصولات یا قطعات را بااز بین بردن انواع اتلاف ها کوتاه میکند. از این رو باید پیش از هر چیزدیگر با انواع اتلاف ها و یا به بیان ژاپنی انواع موداها، آشنا شد.
و مواردی دیگر از قبیل : گروه گرایی، کاهش اندازه بسته ها، نقطه استفاده از انبار،درست به موقع Just In Time، ضد خطا poka-yoke، اتوماسیون jidoka و بهبود مستمر.
|
برچسب : نویسنده : داودی tolidvasaderat بازدید : 52